Ustawa o rachunkowości Komentarz 2024

Celem publikacji jest wyjaśnienie jak w praktyce prowadzenia ksiąg rachunkowych stosować zapisy ustawy o rachunkowości, która w znacznym zakresie pozostawia jednostkom prawa wyboru organizacji rachunkowości czy prezentacji sprawozdawczej zdarzeń danego roku obrotowego. W odróżnieniu od jednostek finansów publicznych, banków, ubezpieczycieli i in., które podlegają specyficznym rygorom w zakresie rachunkowości, dla tzw. przedsiębiorstw niefinansowych zapisy ustawy o rachunkowości są podstawowym źródłem informacji wykorzystywanym do codziennej ewidencji operacji gospodarczych. Jednocześnie, jednostki niefinansowe takie jak np. spółki handlowe z polskim lub zagranicznym kapitałem, przedsiębiorstwa osób fizycznych czy też spółki jawne lub cywilne, które obowiązkowo lub dobrowolnie prowadzą księgi rachunkowe stanowią najliczniejszą grupę jednostek, które na co dzień wykorzystują przepisy ustawy o rachunkowości. Ustawa o rachunkowości zawiera szereg szczegółowych wymogów, jakie muszą wypełnić jednostki prowadzące księgi rachunkowe, ale jednocześnie zawiera również zapisy wprowadzające pewną swobodę decyzji odnośnie np. wyceny przy początkowym ujęciu lub na dzień bilansowy czy też w zakresie przyporządkowania zasobów majątkowych do poszczególnych grup klasyfikacyjnych bilansu.

Komentarz do ustawy pisany językiem praktyków wyjaśnia, jak stosować dany przepis ustawy, w tym jakie przesłanki należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji odnośnie rozwiązań ewidencyjnych i sprawozdawczych.

Publikacja obejmuje nie tylko omówienie przepisów ustawy o rachunkowości, ale wskazuje na powiązania regulacji rachunkowości z innymi przepisami, jak np. kodeksem spółek handlowych, wybranymi regulacjami podatkowymi czy dotyczącymi publicznego obrotu papierami wartościowymi. Cennym elementem publikacji są – gotowe do wykorzystania – wzory dokumentów, w tym przykładowa uchwała odnośnie przyjęcia uproszczeń w prowadzeniu rachunkowości przez mikro i małe jednostki, albo umowa o przeprowadzenie badania sprawozdania finansowego. Ponadto, w publikacji przytoczono przykłady ujawnień zawarte w sprawozdaniach finansowych jednostek prowadzących działalność w Polsce, jak też fragmenty odnoszące się do sprawozdania z działalności zarządu.

Aspekt praktyczny publikacji ułatwi rozwiązywanie konkretnych problemów dotyczących organizacji rachunkowości w jednostkach niefinansowych, które księgi rachunkowe oraz sprawozdania finansowe przygotowują zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości. W szczególności, komentarz ułatwia praktyczne stosowanie zapisów ustawy, której regulacje są elastyczne i przewidują w niektórych obszarach więcej niż jedno możliwe rozwiązanie. Dopuszczone ustawą rozwiązania prezentowane są w uwzględnieniem ich skutków dla sprawozdania finansowego, co jest ważne dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej jednostek. Komentarz podejmuje również zagadnienie odpowiedzialności za prowadzenie rachunkowości i sporządzanie sprawozdań finansowych osób, którym powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, ale również osób nadzorujących, w tym rady nadzorczej.

Kluczowa wartość prezentowanej publikacji to zestaw najważniejszych informacji dotyczących:

    stosowania poszczególnych przepisów ustawy, które niejednokrotnie zawierają wzajemne powiązania pomiędzy artykułami ustawy,
    przygotowania do sporządzania sprawozdania finansowego, w tym z uwzględnieniem możliwych uproszczeń w ich sporządzaniu,
    kształtowaniu polityki rachunkowości w zakresie określonym ustawą, w tym z odniesieniem do nadrzędnych zasad rachunkowości,
    organizacji codziennej pracy w działach księgowości z wykorzystaniem informatycznych systemów finansowo-księgowych w sytuacji, gdy zapisy ustawy o rachunkowości sugerują metody tradycyjne (papierowe) jako podstawowe metody prowadzenia ewidencji księgowej.

Książka odpowiada na następujące pytania:

    Jak rozumieć i klasyfikować poszczególne grupy majątku (aktywów) oraz źródeł jego finansowania (pasywów)?
    W jaki sposób ujmować w ewidencji księgowej skutki zmian w aktywach i pasywach, tj. jakie operacje wywołują skutki w wyniku finansowym, a jakie z pominięciem rachunku zysków i strat?
    Jak organizować rachunkowość prowadzoną przy użyciu systemów informatycznych w sytuacji, gdy ustawa o rachunkowości dla poprawiania błędów wskazuje skreślenie?
    Na co należy zwrócić uwagę organizując inwentaryzację?
    Jak wykorzystywać uproszczenia dopuszczone ustawą o rachunkowości i jak podejmować decyzje o wprowadzaniu do polityki jednostki własnych uproszczeń, które nie zostały wprost wskazane przez ustawę, ale są z nią zgodne (w tym uproszczenia zgodne z regulacjami podatkowymi)?
    Jak sprawdzić, czy występuje obowiązek badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta lub obowiązek sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego?
    W jaki sposób stosować zapisy odnośnie księgowego rozliczenia połączeń spółek lub przejęcia zorganizowanej części przedsiębiorstwa?
    Jakie wymogi należy spełnić przygotowując jednostkowe i skonsolidowane sprawozdanie finansowe?
    W jakich obszarach prowadzenia rachunkowości zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości można szukać wskazówek w Krajowych Standardach Rachunkowości lub w standardach międzynarodowych?

 Praktyczny komentarz zawiera:

    zebrane w jednym miejscu regulacje prawne wprowadzone w ustawie o rachunkowości obowiązującej od 1 stycznia 1995 roku, które uwzględniają liczne zmiany wprowadzanych przez prawie trzydzieści lat jej obowiązywania
    wyszczególnienie najważniejszych wymogów dotyczących prowadzenia ksiąg rachunkowych z jednoczesnym wskazaniem zakresu swobody pozostawionym przez ustawodawcę z punktu widzenia praktyki ewidencji księgowej takich jednostek jak spółki z o.o., spółki akcyjne, ale również jednostki mikro i małe prowadzące działalność np. w formie spółek jawnych, cywilnych czy jednoosobowej działalności gospodarczej
    przykłady z praktyki, orzecznictwa i doktryny,
    wzory dokumentów.

Docelową grupą odbiorców są dyrektorzy finansowi oraz księgowi, którzy na co dzień wykorzystują ustawę o rachunkowości do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Komentarz poleca się również osobom pełniącym funkcje nadzoru nad prowadzeniem rachunkowości w przedsiębiorstwach niefinansowych, które chcą zapoznać się z terminologią używaną w działach księgowych i stosowaną w sprawozdaniach finansowych.

Najważniejsze zalety prezentowanej książki, które usprawnią wykonanie obowiązków i rozwiążą problemy związane z interpretacją przepisów prawa to:

    aktualność publikacji - stan prawny 30 września 2023 r.,
    zbiór przykładów z praktyki prowadzenia ksiąg rachunkowych,
    dokładne i przejrzyste, a przede wszystkim praktyczne prezentowanie poszczególnych zagadnień,
    wyróżnienie w treści zagadnień ważnych i nowych,
    odpowiedzi na praktyczne pytania dotyczące interpretacji oraz stosowania zapisów ustawy o rachunkowości, np. dotyczące obowiązkowego chronologicznego ujmowania dokumentów w księgach rachunkowych, konkretyzacji parametrów wyceny stosowanych do wyceny początkowej i na dzień bilansowy, w tym w odniesieniu do wartości godziwej wykorzystywanej m.in. w sytuacji połączeń spółek,
    autorskie oraz przytaczane z praktyki wzory dokumentów księgowych oraz uchwał odnośnie stosowania uproszczeń w zakresie sprawozdawczości finansowej czy umowy o badanie sprawozdania finansowego.